↑ Hiện tượng này là do sau loạn An Sử, để an phủ cựu tướng lĩnh An-Sử chiếm giữ khu vực Hà Bắc và Quan Đông, triều đình sách phong họ làm tiết độ sứ tại ngay vùng lãnh địa của họ, tức là phiên trấn. Ngoài việc nắm giữ binh quyền, tiết độ sứ còn có quyền hành chính và tài chính ở địa phương, tự tiến hành bổ nhiệm người kế thừa, triều đình Đường chỉ có thể truy nhận sau đó, các địa phương nghiễm nhiên trở thành các vương quốc. Các vùng như Hà Bắc, Sơn Đông, Hoài Tây có rất nhiều ngoại tộc đến định cư, dân chúng bản địa sùng thượng văn hóa Hồ tộc, hỉ võ yếm văn, tôn An Lộc Sơn, Sử Tư Minh là nhị thánh, gần như trở thành dị vực ngoại quốc. Trong số các phiên trấn, Hà Bắc tam trấn là mạnh nhất, gồm Ngụy Bác tiết độ sứ, Lô Long tiết độ sứ, Thành Đức tiết độ sứ; các phiên trấn mạnh khác có thể kể đến như Truy Thanh tiết độ sứ, Hoài Tây tiết độ sứ[tham 7]。
↑ Hậu kỳ loạn Hoàng Sào, quân Hoàng Sào về phía đông tiến công Trần châu (nay thuộc Chu Khẩu, Hà Nam)- lãnh địa của Chu Toàn Trung, đương thời nhờ quân Sa Đà của Lý Khắc Dụng cứu viện phá địch. Sau đó, Chu Toàn Trung khoản đãi, song do Lý Khắc Dụng khi dự yến lại bất kính với Chu Toàn Trung, khiến Chu Toàn Trung đến đêm suất quân phóng hỏa tập kích Lý Khắc Dụng. Lý Khắc Dụng trở về Hà Đông quân- trị sở nay thuộc Thái Nguyên, hai bên từ đó bất hòa[tham 10]。
↑ Yên Vân thập lục châu có phạm vi bao gồm vùng đất Lô Long quân và phía bắc Nhạn Môn quan. Thập lục châu gồm có U châu (幽州, nay là Bắc Kinh), Kế châu (薊州, nay thuộc Kế, Thiên Tân), Doanh châu (瀛州, nay thuộc Hà Giản, Hà Bắc), Mạc châu (莫州, nay thuộc Nhâm Khâu, Hà Bắc), Trác châu (涿州, nay thuộc Trác Châu, Hà Bắc), Đàn châu (檀州, nay thuộc Mật Vân, Bắc Kinh), Thuận châu (順州, nay thuộc Thuận Nghĩa, Bắc Kinh), Tân châu (新州, nay thuộc Trác Lộc, Hà Bắc), Quy châu (媯州, nguyên thuộc Hoài Lai, Bắc Kinh; nay là khố khu hồ chứa Quan Thính), Nho châu (儒州, nay thuộc Diên Khánh, Bắc Kinh)、(武州, nay thuộc Tuyên Hóa, Hà Bắc), Uất châu (蔚州, nay thuộc Uất, Hà Bắc), Vân châu (雲州, nay thuộc Đại Đồng, Sơn Tây), Ứng châu (應州, nay thuộc Ứng, Sơn Tây), Hoàn châu (寰州, nay thuộc trấn Đông Mã Âp, Sóc Châu, Sơn Tây), Sóc châu (朔州, nay thuộc Sóc Châu, Sơn Tây)[tham 18]。
↑ Quân chủ khai quốc Kinh Nam Cao Quý Hưng có chức quan là Kinh Nam tiết độ sứ, nên chính quyền do ông thành lập gọi là Kinh Nam. Tuy nhiên, Cao Quý Hưng được Hậu Đường phong làm Nam Bình vương, cho nên chính quyền của ông cũng gọi là "Nam Bình". Sau khi qua đời, Cao Quý Hưng được Hậu Đường truy phong là Sở vương, nên chính quyền này còn gọi là "Bắc Sở"[tham 23][tham 24]。
↑ Chín họ bao gồm họ Chu của Hậu Lương, dòng họ Lý Khắc Dụng của Hậu Đường, dòng họ Lý Tự Nguyên của Hậu Đường, dòng họ Lý Tòng Kha của Hậu Đường, họ Thạch của Hậu Tấn, họ Da Luật của Liêu, họ Lưu của Hậu Hán, họ Quách của Hậu Chu, họ Sài của Hậu Chu. 15 quân chủ gồm những quân vương cai trị khu vực Trung Nguyên: Hậu Lương 3 vua, Hậu Đường 4 vua, Hậu Tấn 2 vua, Liêu 1 vua, Hậu Hán 2 vua, Hậu Chu 3 vua, tổng cộng có 15 vị[tham 1]。
↑ Triều Đường gọi đồn điền là "doanh điền", doanh điền do binh sĩ canh tác, thoạt đầu áp dụng ở bộ phận đóng tại biên cương. Sau loạn An Sử, do số hộ suy giảm, có nhiều ruộng bỏ không, phiên trân các nơi cường thịnh, cần quân đội trú thủ phòng ngự, điều này khiến doanh điền phát triển rộng khắp các nơi trong nước. Sang thời Ngũ Đại Thập Quốc, doanh điền dần bị tư điền hóa, đồng thời lại cưỡng bách nông dân sung doanh điền hộ. Điều này khiến cho quốc gia thu thuế giảm thiểu, thu nhập từ doanh điền thường bị quan viên biển thủ[tham 5]。
